„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
RATAJEWICZ Paweł Rękopiór (1818 Parczew pod Kłodawą - 4 VI 1885 Tomaszów Lubelski), aktor, reżyser, dyr. teatruBył mężem => Marianny R. i po raz drugi => Amelii Niemczykiewicz, ojcem => Feliksa R. Pochodził z rodziny szlacheckiej, nobilitowanej w 1769. Uczęszczał do szkoły w Bielsku, Pińczowie i Lublinie. Po ukończeniu pięciu klas zaczął pracować w sądownictwie. Debiutował w 1835 w Lublinie w zespole T.A. Chełchowskiego i występował tam do 1841, w 1842-43 był w zespole J. Okońskiego, w 1843 w zespole K. Nowińskiego w Płocku i Łowiczu. 17 X tego roku w Płońsku zorganizował wraz z W. Urbanem swój pierwszy zespół teatralny. W 1844 kierował z J. Okońskim zespołem występującym w Siedlcach (do poł. lutego) i Krasnymstawie (od poł. lutego do kwietnia). W Hrubieszowie (czerwiec) rozwiązał spółkę i odtąd sam był kierownikiem zespołu, z którym występował: w Tomaszowie Lubelskim (od 2 XII 1844), w 1845 w Zwierzyńcu, Radzyniu, Chełmie, Krasnymstawie, Koninie, Zamościu, w 1846 w Zamościu, Zwierzyńcu, Tomaszowie, Hrubieszowie, Włodawie, Parczewie, Radzyniu, w 1847 w Łukowie, Żelechowie, Garwolinie, Puławach (czerwiec), Krasnymstawie, Janowie, Zamościu (do 9 I 1848), w 1848 w Żelechowie, Siedlcach, Płocku (od października do 25 II 1849), w 1849 w Łomży (11 III - 28 V), Suwałkach (do 21 XII); w 1850 - w Łomży (3 I-5 V), Kaliszu (7 V-14 VIII), Sieradzu (21 VIII-15 IX), Kaliszu (listopad), Łęczycy (15 XII-16 II 1851); w 1851 - w Ciechanowie, Siedlcach, Łukowie (28 VIII-17 IX), Radzyniu(17 IX-6 XI), Siedlcach (13 XI-29 I 1852); w 1852 w Międzyrzecu, Białej (12 II-25 IV), potem, do lipca 1853, był współdyr. z S. Nowakowskim m.in. w Terespolu (do sierpnia 1852), Kownie, Grodnie; potem znowu samodzielnie w Łomży, Płocku (18 XII 1853-5 III 1854); w 1854 - we Włocławku, Kaliszu (do 28 VIII), Łęcznej (od 1 IX), Lublinie (od 10 IX); w 1855 - w Lublinie, Radomiu, Kaliszu, Łęczycy, Lublinie; w 1856 - w Lublinie (do 4 V), Radomiu (11 V-31 VIII), Łomży, Łęcznej; w 1857 - w Łomży, Radomiu (12III-26V), Kielcach (od 1 VI), Busku i Solcu (do 18 VIII), Lublinie (od 30 VIII), Łęcznej, Lublinie (tu wg S. Krzesińskiego od 25 X do 29 XI spółka z T.A. Chełchowskim, a od końca grudnia 1857 do 27 I 1858 sam R.). W 1858 zespól R. występował w Płocku (7 II-23 V), Brześciu Litewskim (13 VI-6 VII), Kobryniu (na kontraktach, 6 VII-15 VII), Brześciu (15 VII 1858-3 VII 1859). W 1859 w Kobryniu (5 VII-14 VII), Brześciu Litewskim (15 VII-1 VIII), Siedlcach (7 VIII-22 IX), Lublinie (2 X-6 V 1860); w 1860 - w Krasnymstawie (16V-17VI), Zamościu (29 VI-22 VII), Hrubieszowie (29 VII-19 VIII), Lublinie (26 VIII-30 VIII), Łęcznej (1 IX-4 IX), Lublinie (23 1X-25VIII 1861); 1861 - w Łęcznej (koniec sierpnia), Lublinie (15 IX-8 X); 1862 - w Lublinie (19 I-15 VI), Radomiu (22 VI-24 VIII), Lublinie (27 VIII), Łęcznej (31 VIII-3 IX), Lublinie (do 22 I 1863, od 10 IV-17 IV i od 5 V 1863 do 5 V 1866). W 1865 wytoczono mu proces za odśpiewanie w czasie przedstawienia „Krakowiaków i Górali” zabronionej przez cenzurę, patriotycznej piosenki i skazano na karę grzywny. W 1866 kierował zespołem w Radomiu (10 V-11 VI), Łomży (17 VI-15 VII), Suwałkach (od 22 VII do końca roku); w 1867 - w Łomży (6 I-21 I), Płocku (27 I-12 IV), Włocławku (28 IV-13 V), Piotrkowie (19 V-2 VI, tu prawdopodobnie spółka z J. Okońskim), Kielcach (9 VI-11 VIII), Siedlcach (18 VIII-29 X), Płocku (3 XI-19 IV 1868), w 1868 - we Włocławku (23 IV-19 V), Piotrkowie (24 V-25 VI), Częstochowie i Dąbrowie (28 VI-10 IX), Radomiu (19 IX-20 X), Lublinie (25 X-31 V 1869), w 1869 - w Radomiu (5 VI-10 VII), Kielcach (15 VII-7 XI), Radomiu (14 XI-28 XII), w sez. zimowym 1870/71 w Lublinie (prawdopodobnie do 7 VI), w 1871 - w warsz. t. ogr. Eldorado (15 VI-21 IX), Siedlcach (23 IX-18 XII), w sez. zimowym 1871/72 w Płocku (27 XII 1871-23 IV 1872), w 1872 - we Włocławku (28 IV-9 VI), warsz. t. ogr. Eldorado (13 VI-12 IX) i Cassino (23 VII-12 IX), Piotrkowie, Kutnie, Płocku (do 20 V 1873); w 1873 - we Włocławku (28 V-29 VI i 5 VII-28 IX), Ciechocinku (29 VI-3 VII), Łomży (październik), Piotrkowie (4 X-13 I 1874); w 1874 - we Włocławku (czerwiec, lipiec), Ciechocinku, Ciechanowie, Piotrkowie i być może w Radomiu, w 1876 w Mariampolu (kwiecień), Kalwarii (maj), Łomży, Suwałkach, w warsz. t. ogr.: Antokol (3 VI-13 VII), Pod Lipką (6 VII-4 IX), a potem w Siedlcach, w 1877 w Siedlcach, Białej Podlaskiej (marzec-maj), Krasnymstawie, Łukowie, Puławach (4 XI-2 XII); w 1878 - w Dęblinie (25 XII 1877-10 I 1878), Puławach (24 I-5 III), Radomiu (do kwietnia), Częstochowie, Puławach (lato), Grójcu, Staszowie (październik); w 1879 - w Janowie (31 I-1 III), Biłgoraju (od 10 III), Tomaszowie Lubelskim (10 VI-26 VII), Hrubieszowie (26 VII-14 X), Tomaszowie (do końca roku); w 1880 - w Tomaszowie Lubelskim, Krasnymstawie, Chełmie Lubelskim, Grójcu (lato), Radomiu (październik, listopad). W 1881 R. występował w zespole M. Trapszy, a w 1882 kierował zespołem działowym w Lublinie. R. był jednym z najruchliwszych i najbardziej cenionych antreprenerów prowincjonalnych. Często wzorował się na repertuarze WTR, m.in. jego zespół wystawił po raz pierwszy na prowincji „Halkę”. Pisano o nim, że „nie ucieka się do ogniów, huku, strzałów, duchów i innych nadzwyczajności. Dobiera sztuki pierwszej wartości artystycznej”. (K. Dawid, „Gazeta Warszawska” 1856 nr 57 i 89). Wg informacji L. Błaszczyka pełnił również funkcję dyrygenta. Jako aktor występował gł. w repertuarze komediowym odtwarzając role charakterystyczne, m.in. Cześnika („Zemsta"), Dratewkę („Bankructwo partacza"), Ignacego („Marcowy kawaler"), Szaruckiego („Majster i czeladnik").
Paweł Rękopiór Ratajewicz h. Rękopiór
(ID: psb.25630.1)
![[podgląd]](/img/metrskan/1460636.jpg){kind=link}
