Franciszek Dunin-Rychłowski (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego)

„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

RYCHŁOWSKI Franciszek (20 IX 1878 Łapiguz Zamojski - 12 XII 1949 Gdynia), aktor, reżyser, dyr. teatru
Był synem Franciszka R., ziemianina, i Henryki z Lipczyńskich, mężem => Haliny Dunin-Rychłowskiej, ojcem aktorki Barbary Rychłowskiej-Kulikowskiej, ukończył szkołę techniczną w Baku; po dwuletniej praktyce otrzymał stanowisko zarządzającego kopalnią nafty. W 1901 wstąpił do Klasy Dramatycznej przy Warsz. Tow. Muzycznym, którą ukończył w 1903. Na popisie grał Piotra („Czerwona toga") i Antosia Rewizorczuka („Karpaccy górale"). Następnie z zespołem absolwentów szkoły wyjechał na występy gościnne do Płocka i Włocławka. W sez. 1903/04 występował w Lublinie, 1904/05 w Poznaniu, 1905/06 w Łodzi, 1906/07 w T. Małym w Warszawie, 1907-09 w Wilnie, 1910-11 w Łodzi.
W 1911 w budynku dawnego t. Nowa Gwiazda w Warszawie, na Bielańskiej 5, zorganizował T. Zjednoczony (A. Zelwerowicz był głównym reżyserem). Było to ambitne przedsięwzięcie (jeden z pierwszych t. prywatnych w Warszawie). Na otwarcie sez., 19 XII 1911, dano „Wesele”, 16 II 1912 wystawiono po raz pierwszy w Warszawie „Irydiona”. T. nie miał jednak powodzenia i wkrótce R. musiał wyruszyć z zespołem na prowincję; występował m.in. w Płocku i Radomiu. Ostatecznie osiedlił się w Kijowie, gdzie od sez. 1912/13 prowadził stały t. polski. Na występy gościnne wyjeżdżał wtedy ze swym zespołem do innych miast ukr. (m.in. Winnica, Kamieniec Podolski, Odessa), a w 1915 także do Moskwy i Petersburga. Podczas I wojny świat. udało mu się ściągnąć znakomitych aktorów przymusowo ewakuowanych z Królestwa, m.in. J. Osterwę, S. Jaracza, W. Brydzińskiego, M. Tarasiewicza. Scenografem był W. Drabik. Grano m.in. „Odprawę posłów greckich”, „Kordiana”, „Księcia Niezłomnego”, „Wyzwolenie”, „Warszawiankę”, „Klątwę”, „Bolesława Śmiałego”. Rozkwit tego t. przerwał dopiero konflikt z Osterwą, który w pocz. 1918 odszedł z częścią zespołu i założył drugi t. pol. w Kijowie.
W 1918 R. wrócił do kraju, został dyr. T. Miejskiego w Łodzi i prowadził go przez dwa sezony. Potem wyjechał do Wilna. Tu w sez. 1920/21 z H. Cepnikiem i Z. Śmiałowskim, a w sez. 1921/22 z H. Cepnikiem był dyr. t. wileńskich. W ciągu następnych dwóch sez. dawał przedstawienia operetkowe w T. Letnim, który odbudował na własny koszt. Od jesieni 1923 był przez dwa sez. dyr. opery, operetki i baletu w T. Wielkim na Pohulance; latem dawał wtedy przedstawienia w Ogrodzie Bernardyńskim. W sez. 1925/26 był dyr. t. w Grodnie, następnie wrócił do Wilna; tu kierował częścią zespołu Reduty w T. Lutnia. 20 II 1928 obchodził w Wilnie jubileusz dwudziestopięciolecia działalności artystycznej. W 1930 i 1931 występował w zespole Tow. Miłośników Sceny w Paryżu. W 1932 grał w T. Narodowym w Warszawie. W 1937-40 znowu kierował T. Letnim w Wilnie. Jako aktor występował tu również w 1941, 1944-45 i 1 IV 1945 obchodził jubileusz w roli Cześnika („Zemsta"). W sez. 1945/46 i 1946/47 był aktorem w Toruniu, a w sez. 1947/48 w Kielcach. W sez. 1948/49 kierował T. im. Osterwy w Gorzowie. W 1949 przeniósł się do T. Wybrzeże. Tu w czasie próby zmarł nagle na scenie. Obdarzony dobrymi warunkami zewnętrznymi, grywał wiele pierwszoplanowych ról, m.in. Karola Moora („Zbójcy"), Zbigniewa („Mazepa"), Gustawa-Konrada („Dziady"), Samuela („Sędziowie"), Hetmana („Horsztyński"). W tragedii i dramacie wykazywał jednak skłonność do przesady. „Jeśli by śpiewał - napisał o nim Cz. Jankowski - byłby niezawodnie wirtuozem tak zwanego bel canto”. Wyżej ceniono go w rolach charakterystycznych, „tam gdzie wrodzonemu rozmachowi szlacheckiemu może dać upust”. Z tych należy wymienić Podkomorzego („Szlakiem Legionów"), Rotmistrza („Damy i huzary"), Zagłobę („Ogniem i mieczem"). Najbardziej zasłużył się jako organizator i dyr. teatrów, na których stracił swój majątek.

Franciszek Dunin-Rychłowski (ID: psb.27426.1)

Rodzice

śluby i dzieci, wnuki, i do prawnuków

Rodzeństwo, bratankowie lub siostrzeńcy/bratanice lub siostrzenice

Stryjowie lub wujowie oraz ciotki, i kuzynki

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

Uwagi

Thank you for using
my website Sejm-Wielki.pl