„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:
SZPIGANOWICZ Stanisław (8 V 1907 Sosnowiec - 27 XII 1973 Londyn), aktor, reżyserBył synem lekarza z Sosnowca, mężem Emilii z Konopińskich, urzędniczki administracji teatralnej. Studiował w Państw. Szkole Dram. w Warszawie przekształconej potem w PIST, który ukończył w 1933. Następnie został zaangażowany do T. Miejskich we Lwowie, gdzie pozostał do 1937. W sez. 1937/38 występował i reżyserował w T. Miejskim w Sosnowcu, potem w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach, w sez. 1938/39 w warsz. T. Letnim, a dorywczo także na innych scenach TKKT. W tym czasie podjął też studia na Wydz. Sztuki Reżyserskiej PIST-u. Zyskał uznanie jako recytator współczesnej poezji, m.in. K.I. Gałczyńskiego. Podczas II wojny świat. nie występował. W 1945 należał do zespołu T. im. Bogusławskiego w Lingen. Potem grał w T. Dramatycznym 2 Korpusu we Włoszech, a od jesieni 1946 w Anglii. Po jego rozwiązaniu w 1948 Sz. zamieszkał w Londynie. Utrzymywał się z pracy w kolejce podziemnej, a jednocześnie grał i reżyserował w tamtejszych zespołach pol., m.in. w t. Sztafeta i T. Polskim ZASP. Uzdolniony muzycznie komponował też muzykę do niektórych przedstawień. W 1965 był kier. Studium Teatr. ZASP w Londynie. Potem współpracował z Warsztatem Teatr. Młodych. Pod koniec życia choroba uniemożliwiła mu aktywniejszą działalność, ograniczył się wiec do udziału w słuchowiskach pol. nadawanych przez BBC.
Wg L. Kielanowskiego „jego szlachetna dynamika i temperament sceniczny” oraz „waga wypowiadanego słowa połączona z głębokim emocjonalnym przeżyciem przeznaczały go do odtwarzania postaci o wielkim ładunku uczucia i ekspresji”. Grał m.in. takie role, jak Kapitan Tichy („Fräulein Doktor"), Nauczyciel tańca („Mieszczanin szlachcicem"), Menelaus („Odprawa posłów greckich"), Mulej („Książę Niezłomny"), a na emigracji: Don Juan („Wiele hałasu o nic"), Papkin („Zemsta"), Aryst („Fircyk w zalotach"), Ksiądz Robak („Pan Tadeusz"). Reżyserował m.in. „Grube ryby” (1952), „Historyję o Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” (1963), „Kubek Ulissesa” (1963).
Stanisław Szpiganowicz
(ID: psb.33823.1)
